Değerli okurlar, bu haftaki köşemizde biraz akıl karıştırabilecek bir konuya değiniyoruz. Konu biraz aile hukuku biraz iş hukuku ile alakadar. Kıdem tazminatı edinilmiş mal olarak kabul edilir mi ?
Kıdem tazminatı edinilmiş mal olup olmadığını konusuna geçmeden önce edinilmiş mal nedir kısaca bahsedelim.
Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
Çalışmasının karşılığı olan edinimler, Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, kişisel mallarının gelirleri,edinilmiş malların yerine geçen değerlerdir.
Edinilmiş mal rejimi 01.01.2022 yılından itibaren yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Bu Tarihten itibaren eşlerin ayrı bir mal rejimini secmedikçe yukarıda sayıldığı şekilde edindiği mallar üzerinde eşler yarı yarıya ortak kabul edilir.
Bu şekilde olmasının sebebi Türk Hukuk sisteminin aile yapısına verdiği önümden doğmaktadır. Buna göre aile düzeninde emekle, çalışmayla edinilmiş her değer eşlerin birbirine olan desteği ile olduğu varsayılmaktadır.Yani eşlerden biri ben çalıştım ettim kazandim onun ne hakkı var diyemeyecektir.
Peki Kıdem tazminatı edinilmiş mal rejimi olarak kabul edilir mi ?
Bu değerlendirmeyi yapabilmemiz için öncelikle Kıdem tazminatı hakkının doğmuş olması gerekir. Nitekim Kıdem tazminatı şarta bağlı bir haktır. Yani kanunda aranan şartlar sağlanmış ve hak doğmuş olmalıdır. İlgili hak tahsil edilmiş olması da gerekir. Nitekim kişi kidem tazminatına hak kazanmış olabilir ama tahsil edememiş ise ( örneğin isyeri iflas etmiş olabilir ) bu kişinin tahsil edemediği bir tutardan bir sorumluluk altına girmesinin istenmesi kendisinden istenemez.
Tüm kosullari oluşmuş ise ve kıdem tazminatı da tahsil edilmiş ise şu durumda kıdem tazminatı edinilmiş mal olarak kabul edilecektir.
Nitekim konuya ilişkin YARGITAY 8. HUKUK DAİRESİE. 2015/1569 K. 2016/7206 T. 19.4.2016 sayılı kararı incelendiğinde
“….. Kıdem tazminatı, 4857 Sayılı İş Kanununun 120. maddesi gereğince yürürlükte bulunan 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca, en az bir yıl süre çalıştıktan sonra ayrılan işçiye, işveren tarafından, çalıştığı her bir tam yıl için ücretinin otuz günlük tutarı kadar ödenen tazminattır. Kıdem tazminatını hak etmek için, en az belirtilen süre kadar çalışmak ve yasada açıklanan koşullarda iş akdinin sona ermesi yeterli olup, prim ödenmesine ihtiyaç duyulmamaktadır. Başka bir anlatımla, geçmişe dönük çalışma karşılığında ve çalışma süresiyle orantılı olarak ödenen primsiz tazminat sistemidir.
743 Sayılı TKM’nun 170. maddesi uyarınca, mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu döneme dair çalışmanın karşılığı olarak elde edilen gelir ve dolayısıyla hak edilen kıdem tazminatı kişisel mal (TKM 189), 4721 Sayılı TMK’nun yürürlüğe girdiği 1.1.2002 tarihinden sonraki çalışma karşılığında elde edilen gelir ve hak edilen kıdem tazminatı ise edinilmiş mal grubuna girer (TMK 219/1).
Eşin çalışma süresinin hem mal ayrılığı hem de edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu dönemlere yayılması durumunda ise, her bir döneme isabet eden çalışma süresi ve gelir durumu esas alınarak oranlama yapılmak suretiyle, kıdem tazminatının kişisel ve edinilmiş olan miktarları belirlenir.
Somut olaya gelince taraflar, 14.10.1984 tarihinde evlenmiş, 13.9.2007 tarihinde açılan boşanma davasının kabulüne dair hükmün, 21.10.2011 tarihinde kesinleşmesiyle boşanmışlardır. Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibarıyla sona ermiştir (TMK 225/son).
Sözleşmeyle başka mal rejiminin seçildiği ileri sürülmediğinden evlilik tarihinden 4721 Sayılı TMK’nun yürürlüğe girdiği 1.1.2002 tarihine kadar mal ayrılığı (TKM 170.m), bu tarihten mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar ise, edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir (4722 Sayılı Kanun’un 10, TMK 202/1.m).
Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı olduğu rejime dair hükümler uygulanır (4721 s.lı TMK 179 m).
Tüm dosya kapsamı, toplanan deliller, …yazısı ve eklerine göre; davalı kocanın …. Depo Müdürlüğünde işçi statüsünde 11.12.1978 tarihinden itibaren çalışmaya başladığı, davalının 7.4.2005 tarihli müracaatına istinaden yapılan inceleme sonucu 7758 gün sigorta ödediğinin tespiti ile evlilik birliği içerisinde 11.4.2005 tarihi itibariyle yaşlılık aylığı kazanma şartlarını yerine getirmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Davacı eşin, evlilik tarihinden 1.1.2002 tarihine kadar olan döneme dair katılma alacağı mevcut değilse de 1.1.2002 tarihinden mal rejiminin sona erdiği 13.9.2007 tarihine kadar ki davalıya çalışma karşılığı ödenen kıdem tazminatında katılma alacağı mevcuttur.
Mahkemece yapılacak iş, 1475 Sayılı Kanun’un 14/5. maddesi de göz önünde bulundurularak ilgili kurumdan mal rejiminin sona erdiği tarih itibariyle davalı eşin kıdem tazminatı hakedip etmediği sorulup belirlenmeli, kıdem tazminatının belirtilen tarihte ödenmesi mümkün ise yukarda belirtilen ilke ve esaslar gözönünde bulundurularak davacı eşin katılma alacağı belirlenmesi gerekirken davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir……”_
Yargıtay kararında oldukça net bir şekilde durumu izah etmiştir.
Sonuç olarak ;
1.Kıdem tazminatı edinilmiş mal rejimine tabi kazanım olarak kabulü mümkündür.
2.Bunun için tazminat hakkının doğmuş olması ve tahsil edilmiş olması gerekmekte olduğu gibi eşler arasında başkaca bir mal rejimi de seçilmemis yani yasal mal rejimi olan edinilmiş mal rejiminde olunması gerekmektedir.
3.Yine eşler arasında baskaca mal rejimleri secilmemis ise kıdem tazminatının 01.01.2002 öncesi çalışmalarına isabet eden oranı kişisel mal olarak kabul edilecek,bu tarihten sonrası boşanmanın kesinleşmiş olduğu boşanma davasının açıldığı tarihe kadar olan döneme isabet eden tutarın da edinilmiş mal olarak kabul edilecektir.
Faydalı olması dileğiyle.
Gaziantep Barosu Avukatı
