Mahkemece hükmedilen nafakanın, değişen durumlar karşısında yeterli olmadığı hallerde nafaka miktarının yükseltilmesi için açılan davaya nafaka artırım davası denir.
Nafaka artırım davası TMK m. 331 ve çeşitli düzenlemelerde yer alır. Buna göre;
Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 331
Nafaka artırım davası çoğunlukla güncel Yargıtay kararlarında belirtilen hususlar doğrultusunda görülür. Bu davada haklılığın ortaya konabilmesi adına emsal kararların ileri sürülmesi gerekir. Bu nedenle ilk yapılması gereken şey avukata sormak olmalıdır.
Günümüz şartlarında değişken para piyasası ve enflasyon dikkate alındığı zaman sabit bir nafaka miktarının sürekli olarak aynı ihtiyaçları karşılamayacağı anlaşılacaktır. Buna bağlı olarak mahkeme nafaka hükmü ile birlikte değişen şartlara ve imkanlara göre ne şekilde artacağına hükmetmiş olabilir veya olmayabilir. İki durumda da nafakanın artırılmasına yönelik olarak dava açılabilir. Yazımızın konusunu işte bu nafaka artırım davası oluşturmaktadır.
Nafaka Artırım Oranı
Nafaka artırım oranı boşanma davalarında aile mahkemesi hakimi tarafından her yıl Tüketici Fiyatları Endeksine uygun olarak artırılma kararı ile artırılmaktadır. Örneğin eşler boşanma davası sırasında müşterek çocuk için iştirak nafakası talep etti diyelim. Bu durumda aile mahkemesi hakimi tarafından kararlaştırılan nafaka miktarı her yıl TÜFE artışı oranında artırılmasına karar verilmiş ise yeni dönemde bu artış oranına göre nafaka miktarı artırılacaktır.
Nafaka artırımı çocuğun ihtiyaçları ile anne ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenmektedir.
Bu sebeple açılan nafaka artırım davalarında mahkeme anne ve babanın gelirini araştırır.
Nafaka artırım oranının belirlenmesinde ya da artırım yapılmasında müşterek çocuğun bakım ve eğitim giderleri belirlenmiş olmalıdır.
Nafaka artırım davalarında müşterek çocuğun alışmış olduğu yaşam standartları ve şekli dikkate alınmalıdır.
Nafaka Miktarı Neye Göre Belirlenir?
Nafaka miktarı, eşlerin mali durumları, hayat şartları, eşin ihtiyaçları, eşin çocuk bakımı ve eğitimi gibi faktörlere göre belirlenir. Ayrıca, eşlerin meslek düzeyi, yaşam standartları, evli kalma süresi gibi faktörler de nafaka miktarının belirlenmesinde rol oynayabilir.
Mahkeme, eşlerin mali durumlarını, hayat şartlarını ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, nafaka miktarını belirler. Mahkeme, eşin işsiz kalması, hastalık gibi nedenlerle mali durumunun bozulması durumunda nafaka miktarını artırma kararı verebilir. Ayrıca, çocukların büyümesi, eğitim ve sağlık giderlerinin artması gibi sebeplerle de nafaka miktarı artırılabilir.
Nafaka miktarının belirlenmesinde, eşlerin anlaşması da önemlidir. Eşler arasında yapılan anlaşma, mahkemenin kararına dayanabilir ve mahkeme tarafından onaylanabilir. Ancak, eşler arasında yapılan anlaşma, eşlerin ihtiyaçları ve hayat şartlarının değişmesi durumunda değiştirilebilir.
Nafaka Artırımı Davası Nasıl Açılır?
- Nafaka artırımı talep edecek nafaka alacaklısı, yaşadığı yere bağlı konumda olan Aile Mahkemesi’ne talepte bulunur.
- Nafaka artırım talepli dava dilekçesini ve beraberindeki belgeleri ibraz eder
- Nafaka artırımı için gerekli olan harç ve giderleri mahkeme veznesine yatırır.
- Mahkemece her iki tarafın ekonomik durumu araştırılır ve hukuki deliller ele alınır.
- Nafaka artımı talebini haklı gösterecek deliller mutlaka mahkemeye sunulmalıdır. Örneğin; müşterek çocuğun özel okul kayıt belgeleri, sağlık ile ilgili masrafları ve diğer ihtiyaçlarını gösteren belgeler veya nafaka alacaklısının iş gücünü kaybettiğine dair belgeler.
Nafaka Artırımı Davası Hangi Hallerde ve Kimlere Karşı Açılabilir?
- Nafaka artırımı davası, nafaka miktarının tarafların müşterek çocuklarının ve nafaka alan kişinin masraflarını karşılamaması halinde nafaka alacaklısı tarafından nafaka borçlusuna açılır.
- Nafaka borçlusunun ekonomik durumunda olumlu değişmeler olması ve nafaka alacaklısı eski eşin maddi durumunun önemli derecede güçleşmesi halinde nafaka alacaklısı tarafından açılabilir.
- Zamanla değişen enflasyon ve alım gücünün azalması sebebiyle nafaka alacaklısının giderleri karşılayamaması halinde talep edilebilir.
- Müşterek çocuğun özel okula başlaması, yeni bir kursa yazılması gibi sebeplerle ihtiyaçlarının artması halinde nafaka artırımı talebinde bulunulabilir.
- Bir sağlık problemi nedeni ile işe gidemeyen veya çalışma gücü azalan nafaka alacaklısı, ihtiyaçlarını karşılamıyorsa artırım davası açabilir.
- Nafaka alacaklısının pahalı bir tedaviyi gerektiren hastalığının ortaya çıkması gibi haklı nedenlerle artırım talep edilebilir.
Nafaka Artırımı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Nafaka artırım davasında görevli mahkeme, Aile Mahkemesidir. Yargı çevresinde aile mahkemesi bulunmuyor ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Nafaka artırım davasında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri yer yönünden yetkili mahkemedir. Bu husus Türk Medeni Kanunu’nun 177. maddesinde düzenlemiş olup “Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.” denmiştir. Buna göre her nafaka alıcısı, yaşadığı yerleşim yerine bağlı konumda olan Aile Mahkemesine, nafaka artırımı için dava talebinde bulunabilecektir.
Nafaka Artırımı Davası Süresi Nedir?
Nafaka artırım davası için kanunda belli bir süre öngörülmemiştir. Nafaka artırım davası açılabilmesi için mevcut koşulların oluşması ve durumun hakkaniyeti gerektirmesi yeterlidir. Mahkemece nafakaya hükmedildikten sonra ekonomik şartların değişmesi ve nafaka alacaklısının değişen mali şartlarla ihtiyaçlarını karşılamaması yeterlidir. Bu durum oluşması için belli bir süre geçmesi aranmaz.
Nafaka Artırımı Davasında Ödenecek Harç Ne Kadardır?
Nafaka artırım davalarında harç, nisbi harca tabidir. Davanın nisbi harca tabi olması, nafakanın miktarına göre harcın değişkenlik göstermesi anlamına gelmektedir. Bu nedenle nisbi harç, davada söz konusu nafakanın miktarına göre değişecektir.
Nafaka Artış Oranı Nasıl Hesaplanır?
Nafaka miktarı, davacının ekonomik ihtiyaçlarına ve davalının maddi durumuna göre mahkemece takdir edilmektedir. Nafaka artış oranları mahkeme tarafından, Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) oranlarına göre belirlenmektedir. Ancak mahkeme bu oranla bağlı değildir. Nafaka alacaklısı ve borçlusunun ekonomik hali ve durumları her somut olaya göre farklılık göstereceğinden mahkemeni belirli nafaka artış oranının üzerinde bir nafaka artımı yapması mümkündür.
Ayrıca taraflar, mahkemece nafakaya hükmedildiğinde, nafaka bedelinin sonraki yıllardaki artış oranının da belirlenmesini mahkemeden talep edebilmektedir. (TMK 176/ 5) Bu şekilde nafaka alacaklısı, daha sonra nafaka artımı davası açmak yerine önceden artış oranının belirlenmesini isteyebilecektir.
