Değerli okurlar her sene Şubat ayı ortaları sonları işçi işveren arasında zam mevzularında kopmaların yaşandığı dönemdir. En çok da asgari ücretten yüksek maaş alan işçilerin yeni dönemde asgari ücrete gelen zam sonrası kendi maaşlarına verilen zam oranı ile ilgili sorunlar bu dönemde baş göstermekte. Peki yasal durum ne söylüyor, hadi bakalım
Taraflar arasında imzalanan bireysel iş sözleşmesinde zam dönemlerine ve zam oranına ilişkin hüküm varsa
Asgari ücretten yüksek maaş alanlar ile işveren arasında imzalanan bireysel iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesi de her sene zam dönemleri ve zam oranları kararlaştırılmış ise işveren sözleşme hükümlerine uymak zorundadır ve belirtilen zam oranı uygulanmaz ise işçi bu sebeple iş akdini haklı olarak feshedebilir ve haklı fesih tarihine kadar zam farkından doğan ücret alacaklarını talep edebilir.
Bu konuyu somutlaştırmak adına örnekle açıklayalım.Diyelim ki taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesinde her sene ocak ayında yüzde 25 zam yapılacağı kararlaştırılmış. İşçinin maaşı da 5000 TL olduğunu varsayalım. Şu halde zam döneminde yani ocak ayında yüzde 25 zam oranı uygulandığında işçinin maaşının 6250 TL olması gerekmektedir. Eğer işveren ben yüzde 10 zam yaptım derse 5500 TL ödeme yaparsa işçi sozlesmedeki hakkı uygulanmadığı için işi bırakıp bakiye ödenmeyen 750 TL yi de talep edebilecektir.
Taraflar arasında imzalanan bireysel iş sözleşmesinde zam dönemlerine ve zam oranına ilişkin hüküm yoksa
Asgari ücretten yüksek maaş alanlar ya da diğer işçiler ile işveren arasında imzalanan bireysel iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde zam dönemi ve zam oranlarına ilişkin bir hüküm yoksa bu durumda işverenin işçinin maaşı eni dönemin asgari ücretinin altında kalmamak veya önceki ücretini azaltmamak şartıyla zam yapma yükümlülüğü dahi yoktur. Asgari ücrete verilen zam oranını da Asgari ücretten yüksek ücret alan isçiler için birebir aynı oranda uygulama zorunluluğu da yoktur.
Nitekim Yargıtay 22.Hukuk Dairesi 2012/12749 E. 2013/2612 K. 12.02.2013 sayılı kararında
“……Dosya içeriğine göre davacının ücret zammı talebinin kabul edilmemesi üzerine işyerinden ayrıldığı anlaşılmaktadır. Ücret zammı yapılması yönünde işvereni bağlayan bir iş sözleşmesi veya işyeri uygulaması bulunmamaktadır. İş sözleşmesi ücret zammı talebi yerine getirilmediğinden davacı tarafından feshedildiğinden kıdem ve ihbar tazminatı isteklerinin reddi yerine yazılı gerekçe ile kabulü hatalıdır.……….”
diyerek durumu netleştirmistir.
Daha Önceki Yıllarda Verilen Zam Oranı İşveren İçin Gelecek Yılları da Bağlar mı ?
Burada asgari ücretten yüksek maaş alanlar veya diğer işçiler fark etmeksizin bireysel iş sözleşmesinde zam dönemlerine ve zam oranına ilişkin hüküm yoksa ancak her yıl düzenli olarak işveren belirli bir oranda zam yapmışsa artık bu durum isyeri uygulamasına dönüşmüştür ve sözleşme hükmünde kabul edilip işvereni gelecek yıllar için de bağlar diyenler olacaktır. Ancak durum böyle değildir. Sözleşmede hüküm yoksa zam meselesi aynı koşullardaki işçiler arasında ayrımcılık ve eşitsizlik yapmamak şartıyla tamamen işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendirilmektedir.
Nitekim konuya ilişkin Yargıtay 9. Hukuk Diresi 2009/37863 E. 2012/2312 K. 30.01.2012 sayılı kararında
“………Yazılı sözleşmede ücret zammının zorunluluğu ve oranı konusunda açık düzenleme olmadığı takdirde önceki yıllarda yapılan zam ve oranlar işvereni bağlamaz. Zam işverenin yönetim hakkı kapsamında olup önceki zamlar işyeri uygulaması olarak değerlendirilemez………………..”
Asgari ücrete gelen zam oranını asgari ücretten yüksek maaş alan isçiler için de uygulamayan işveren eşitsizlik veya ayrımcılık yapmış sayılır mı?
Sayılmaz. Nitekim asgari ücret devlet tarafından belirlenen yasal alt sınır ücrettir ve asgari ücrete gelen zam oranında işverenin inisiyatifi ya da kararı da yoktur. Devletin kurallarına uymak zorundadır. Diğer işçiler açısından ise sözleşmede zamma ilişkin hüküm yoksa zam meselesi işverenin takdirine bırakılmıştır. O sebeple asgari ücrete yüzde 50 zam geldi,diğer ücret alanlar yüzde 30 verildi eşitsizlik var gibi iddialar dinlenmeyecektir.Hem işçiler aynı koşullardaki işçiler değildir hem de asgari ücrete ilişkin zam oranını işveren değil devlet belirlemektedir.
Tüm bu açıklamalar sonrasında zam meselesinden dolayı canınızı sıkan durumlar oldu ise bir anlık hışımla iş bırakıp sonrasında eliniz büsbütün boş kalabilir. Zam meselesinden dolayı ipleri koparmadan önce dikkatli olun değerli okurlar, yasal durumu bilip ona göre sakin kalarak akıllı hareket etmekte fayda var. Saygılarımla.
Gaziantep Barosu Avukatı
Avukat Ali Tümbaş
