“İşten Ayrılmadan Önce İbra Sözleşmesi İmzaladım, İşçilik Alacaklarımı Talep Edebilir Miyim? ” Bu soru belkide işçilerin kafasını en çok kurcalayan sorudur.İşçinin tüm hak ve alacaklarını ödemesine rağmen dava ile karşı karşıya kalıp yeniden ödeme yapmak zorunda kalmak istemeyen işverenler ise ” geçerli bir ibraname nasıl hazırlanır?” sorusunu sormaktadır. İşte tüm bunlara ilişkin olarak sizleri bilgilendirmek için hazırladığımız yazıda tüm detaylarıyla İbraname ve geçerlilik koşullarına değindik.
Borçlar Kanunu’ nun 420. maddesine göre ibranamenin geçerli olabilmesi için gerekli şartlar;
-İşverenin ödemekle yükümlü olduğu işçi alacaklarına ilişkin düzenlenecek olan ibranamenin yazılı olması,
-İş sözleşmesinin sona ermesi tarihinden başlayarak en az 1 aylık sürenin sonunda ibra sözleşmesi yapılması diğer bir deyişle ibraname tarihinin iş sözleşmesinin sona ermesi tarihinden en az 1 ay sonraki tarih olması,
-İbra konusu alacağın türünün ve miktarının ibranamede açıkça ve detaylıca belirtilmesi,
-İbranamede yer alan tutarın eksiksiz olarak bankaya yatırılması şarttır.
-Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur.
İBRANAME İLE İLGİLİ SIKÇA KARŞILAŞILAN SORUNLAR;
İbraname bana zorla imzalatıldı. Geçerli midir?
İrade fesadı hallerinde düzenlenen ibranamede, sözleşme yapılırken taraflardan birinin makul gerekçelerle esaslı bir hataya düşmesi veya karşı tarafın ya da 3. şahsın hilesi veya korkutması ile ibraname sözleşmesi yapılması durumunda işçinin ibra iradesinin geçerli olduğu kabul görmemektedir.
İşe girdikten hemen sonra bana ibraname imzalatıldı. Geçerli midir?
Her ne sebeple olursa olsun iş akdi sona ermeden ibraname düzenlenemez, düzenlenen ibranameler ise geçersizdir. Yargıtay’ ın kabul ettiği görüşe göre işçinin işe girerken bilerek yahut bilmeyerek peşinen ibraname imzalaması durumunda ya da iş ilişkisinin devamı süresi içerisinde imzalanan ibranamenin hukuki değeri yoktur. İşçinin iradesinin ibra sözleşmesi yapma yönünde olduğuna varılabilmesi için işveren baskısından kurtulması gereklidir.
Patronum henüz muaccel olmamış maaşlarım için ibraname istedi. Geçerli midir?
İbraname ancak geçmişte doğmuş alacaklar için söz konusu olabilirken gelecekte doğabilecek işçi alacakları bakımından hüküm ifade edemez. Diğer bir ifadeyle gelecekte doğması muhtemel alacaklar Yargıtay’ a göre ibraname konusu yapılamaz.
İbranamede ‘hiçbir alacağım kalmamıştır’ yazdım ama alacaklarımı alamadım ne yapmam gerekir?
İbraname ile ibra edilen fazla çalışma ücretleri, yıllık ücretli izin, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi işçi alacaklarının nitelikleri ve miktarları ayrı ayrı, açık ve anlaşılır bir biçimde tereddüde mahal vermeyecek şekilde ibraname içeriğinde madde madde belirtilmelidir. Aksi halde yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına göre makbuz olarak kabul edilmektedir. Ayrıca ibraname içeriğinde çalışma süreleri belirtilmeli ve işçiye verilen para ile ölçülebilir sosyal haklar da düzenlenmelidir.
branamede tarih kısmı boş bırakıldı. Geçerli midir?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kökleşmiş içtihatlarında ibranamede tarih bulunmaması durumunda ibranamenin geçersiz sayılması kanaatindedir.
İŞÇİ VE İŞVERENİN İBRANAME DÜZENLERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
İşverenlerin ibraname düzenlerken ve işçilerle ilgili işçi özlük dosyası oluştururken dikkatli olması gerekmektedir. Aksi halde ilerde yersiz davalarla karşılaşmakta ve fazla ödeme yapmak zorunda kalmaktadırlar. Aynı şekilde işçilerin çoğu ibraname imzaladıkları için alacaklarını artık alamayacakları düşüncesiyle haklarını arayamamaktadırlar. Bu noktada avukat desteği önemlidir.
Konuya İlişkin Sıkça Sorulan Sorular
- İbra sözleşmesinin yazılı olması,
- İbra tarihi itibariyle sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az 1 aylık sürenin geçmiş olması,
- İbra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi,
- Ödemenin, hak tutarına nazaran eksiksiz ve banka aracılığıyla yapılması gerekmektedir.
İşverenin işten ayrılırken çalışanlara imzalattığı, alacağının kalmadığına dair ibra sözleşmelerinin, iş akdinin feshinden itibaren en az bir ay sonra düzenlenmesi ve alacakların banka kanalıyla ödenmesi gerekiyor. Bir aylık süre dolmadan imzalatılan ibra sözleşmeleri geçersiz kabul ediliyor.
İmzalatılan bu ibranameler geçersizdir. İbraname işçi henüz çalışmaya devam ederken imzalatıldıysa her ne kadar ibraname özelliği taşımasa da makbuz olarak kabul edilmektedir.
