İşten çıkış kodu yanlış bildirme durumları son dönemde yaşadığımız en büyük problemlerden birisi haline gelmiştir. İşçi sebepsiz veya haksız yere işten çıkarılmışken gerçeğe aykırı olarak işçinin devamsızlığı, işçinin istifası, iyi niyet kurallarına aykırı davranışı gibi bildirimler yapılmakta veya işçi işi haklı sebeplerle bırakmış olsa dahi buna aykırı bildirimlerle işsizlik maaşı alınması engellenmektedir. Peki bu durumda ne yapılabilir ?
İşverene Karşı Arabuluculuk Yoluna Başvuru Yapılarak Süreç Başlatılmalıdır
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi ilk olarak sürece işverene karşı tazminat ve varsa diğer işçilik alacaklarının tahsili amacıyla dava öncesi arabuluculuk yoluna başvuru yapması gerekmektedir. Bu yöntemde taraflar arasında anlaşma yapılacak olursa arabulucu tarafından verilecek anlaşma sağlandığına dair son tutanak belgesinin ilgili İŞKUR İl Müdürlüğü ne 30 günlük süre içerisinde verilerek işsizlik maaşının bağlanmasını ve çıkış kodunun değiştirilmesini talep etme hakkı olmaktadır.
İşverenle Arabuluculuk Aşamasında Anlaşma Sağlanmazsa İşverene Karşı İş Mahkemesinde Dava Açılması Gerekir
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi hakları konusunda işverenle arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlamaz ise tazminat ve diğer hakları konusunda işverene karşı dava açması ve bu haklarını araması gerekmektedir. İşçi açacağı bu davada haklı çıkması sonradan işsizlik maaşını alabilmesi için oldukça önemlidir. Ayrıca işverene karşı açılacak davada haklı bulunan işçinin bu davanın üst mahkeme aşamaları dahil kesinleşmiş olması gerekir.
30 Günlük Hak Düşürücü Süreye Dikkat !
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlarsa anlaşma belgesinin düzenlendiği tarihten, dava yoluyla dava kazanılırsa da kesinleşmiş mahkeme kararının işçiye ya da vekiline tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde ilgili iş yerinin işten çıkış bildirimi sonrasında alamadığı işsizlik maaşının toplu olarak ödenmesi için yazılı olarak ve belgeleri de ibraz etmek suretiyle başvuru yapmış olması gerekmektedir. Eğer bu süre içerisinde başvuru yapılmazsa kişi işsizlik maaşına ilişkin hakkını kaybedecektir.
Sigorta Sürelerine Dikkat !
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi her şart altında ilgili iş yerinde son 120 gün kesintisiz SGK primi ödenmiş olmalıdır. Ve geriye dönük 3 yılda toplam 600 gün sigorta süresinin olması gerekir. Asgari bu koşulları taşımayan işçinin arabuluculukta anlaşmış olması ya da davayı kazanmış olması işsizlik maaşını almasına neden olmaz. Bu sebeple kişi en başta işsizlik maaşını almak için süre koşullarını sağlayıp sağlamadığını kontrol etmesi gerekmektedir. Alo 170 i arayarak ya da e-devlet sistemi üzerinden SGK primlerini kontrol ederek bu süre konusunda şartları taşıyıp taşımadığınızı öğrenebilirsiniz. Süre konusunda da gerçeğe aykırı bir bildirim varsa mutlaka bir işçi avukatına danışmayı ihmal etmeyiniz.
İşten Çıkış Öncesi Raporlu Olunan Dönem Son 120 Gün Hesabında Kesinti Olarak Kabul Edilir Mi ? Bu durum İşsizlik Maaşını Engeller Mi ?
Hizmet akitleri kendi istek ve kusuru dışında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde,
• Hastalık,
• Ücretsiz izin/aylıksız izin
• Disiplin cezası
• Gözaltına alınma ve Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
• Kısmi istihdam,
• Grev veya lokavt,
• Genel hayatı etkileyen olaylar,
• Ekonomik kriz,
• Doğal afet,
• Fesih tarihinde çalışmamış olma
• Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
• Kısa çalışma ödeneği veya Yarım çalışma ödeneği
nedenleriyle hizmet akdi devam etmekle birlikte prim yatırılmaması halinde, prim yatırılmayan bu süreler son 120 gün şartının değerlendirilmesinde kesinti sayılmamaktadır.
Bununla birlikte, 18.01.2019 tarihi ve sonrasında hizmet akdi sona erenler için, aynı işverenle olup olmadığına ve eksik gün nedenlerine bakılmaksızın hizmet akdinin feshinden önceki son 120 günlük dönemde hizmet akdinin bulunması halinde son 120 gün şartının sağlanması bakımından yeterlidir. Görüleceği üzere sayılan durumlar süre hesabında kesinti olarak sayılmamakta ve bu durumların varlığında süre koşulunu sağlamadım diye düşünmenize gerek kalmamaktadır.
Kesinleşmiş Mahkeme Kararı ya da Arabuluculuk Anlaşma Belgesi Getiren İşsizlik Maaşı Alır ! Bizzat İŞKUR Söylüyor!
Yukarıda detaylı izah ettiğimiz üzere tüm şartları taşıyan ve İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi kesinleşmiş mahkeme kararını ya da arabuluculuk anlaşma belgesini süresinde kuruma ibraz ederse İşsizlik maaşını alacaktır.
Nitekim Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü İşsizlik Sigortası Daire Başkanlığının 21.02.2018 tarih ve 72808405-400-6040 sayılı yazısında dahi vurgulandığı üzere ;
“………Ancak SGK kayıtlarında yer alan fesih nedeninden farklı bir gerekçeyle feshin gerçekleştirildiği yönündeki itirazlarda/bildirimlerde bu durumun somut belgelerle ( ihbar kıdem tazminatının ödendiğini gösterir bordro, banka dekontu, kesinleşmiş mahkeme kararı vs. ) itiraz bildirim sahibi tarafından kanıtlanması halinde, SGK ya yapılan bildirimdeki fesih nedeni farklı olsada ( SGK ca kayıtlarında güncelleme yapılmasına gerek olmaksızın ) belgeye dayalı fesih nedeni esas alınarak işlem yapılmaktadır…..” Görüldüğü üzere bu husus bizzat İŞKUR tarafından da kararlaştırılmış haldedir.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesi yada Kesinleşmiş Mahkeme Mahkeme Kararı Sunulmasına Rağmen İşkur Talebinizi Onaylamaz İse Ne Yapılacak ?
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçi tüm şartları taşımasına rağmen, süresinde gerekli belgeleri de sunmasına rağmen haksız yere İŞKUR tarafından talebi reddedildi ise bu sefer işçinin ikinci bir yasal sürece adım atması dava açması gerekmektedir. Bu dava hakkında bir kaç teknik detay verecek olursak;
İşsizlik Maaşı İçin Açılacak Dava Kime Açılacak
Bu konuda uygulamada genellikle taraflar yanlış değerlendirme yapmakta ve bu olayın sebebi olarak işvereni gördüğü için de davayı işverene karşı açtıkları görülmektedir. Ancak bu hatalı bir değerlendirme olmakta ve davalar sırf yanlış kişiye açıldığı için reddedilmektedir. Dava İŞKUR kurumuna açılması gereken bir davadır.
Nitekim YARGITAY 22. Hukuk Dairesi 2015/8373 E. , 2016/12587 K. sayılı kararında
“……İşsizlik sigortası 4447 sayılı Kanun’un 48. maddesi uyarınca, “Sigortalı işsizlere bu Kanunda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde, Kurumca işsizlik ödeneği ödenir”. Görüldüğü gibi işsizlik ödeneğinin koşullarının bulunması halinde borçlusu İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü olup işveren değildir……..
denilerek konu hakkında oluşabilecek tereddütler ortadan kaldırılmıştır.
Açılacak Davanın Türü Nedir ?
İşten çıkış kodu yanlış veya gerçeğe aykırı olarak bildirilen işçinin kuruma başvurusuna rağmen işsizlik maaşı ödenmez ve çıkış kodu değiştirilmez ise işçi İşkur kurumuna karşı Kodun düzeltilmesi istemli tespit davası ve ödenmeyen işsizlik maaşı alacaklarının tahsili istemli alacak davası açabilecektir. Yalnızca alacak davası da açılması mümkündür. Ama bu durumda kod düzeltilmesi yapılmayacaktır. Dava kısmi dava olarak da açılabilir.
Hatalı işten çıkış kodu nedeniyle açılması gereken davaya ilişkin Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2017/15444 e.2020/1323 sayılı kararı incelendiğinde özetle
“……….Mahkemece öncelikle davacının SGK’ya işsizlik ödeneğine dair talebine yönelik tüm belgeler SGK’ dan temin edilerek dosya arasına alınmalı, ardından iş sözleşmesinin hangi tarafça fesh edildiği ve haklılık durumu ortaya konularak ve doğru işten çıkış kodu da gösterilerek hüküm kurulmalıdır…….”
İşsizlik Maaşı İçin Açılacak Dava Hangi Mahkemede Açılır?
Uygulamada yine yaşanan problemlerden birisi de İŞKUR devlet kurumu olması sebebiyle işlemlerine karşı idare mahkemesinde mi dava açalım tereddüdü yaşanmasıdır. Oysaki bu konuda yasal düzenleme mevcut olup çok net bir şekilde davanın İŞ MAHKEMESİ nde açılması gerektiği ortadadır.
Kanuni düzenlemeye bakılacak olursa
7036 Sayılı Kanun MADDE 5 (1) İş mahkemeleri
“….b) İdari para cezalarına itirazlar ile 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamındaki uyuşmazlıklar hariç olmak üzere Sosyal Güvenlik Kurumu veya Türkiye İş Kurumunun taraf olduğu iş ve sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara,
….ilişkin dava ve işlere bakar.
İşvereni tarafından işten çıkış kodu SGK’ya yanlış bildirilen işçi özetle söyleyecek olursak ;
-Dava ile iş akdinin fesih sebebinin tespitini ve işsizlik ödeneğinin ödenmesini isteyebilir.
– Dava açılmadan önce İŞKUR’ a mutlaka kesinleşmiş bir mahkeme kararı ya da arabuluculuk anlaşma belgesi ile 30 günlük hak düşürücü süre içinde başvuru yapılmış olmalıdır.
– Dava işverene karşı değil, İŞKUR’a karşı açılmalıdır.
– Görevli mahkeme iş mahkemesidir.
Konu hakkında detaylı ve teknik açıklamalar yaptık ve faydalı bir çalışma hazırlamaya gayret ettik, bu davada süre koşulu çok önemli, süresinde açamazsanız hakkınızı kaybedeceğinizi bilmenizi isteriz. O sebeple daha olayların başında mutlaka bir işçi avukatı ile görüşmenizi önemle tavsiye ederiz. Ayrıca sesimiz duyulur mu bilmeyiz, İŞKUR kurumu Gaziantep İl Müdürlüğünde kurum memurlarının vatandaşa son dönemde sürekli bu konuda zorluk yaşattıklarını, vatandaşın arabuluculuk anlaşma belgesini getirmesine rağmen işverenden de bazı belgeleri temin etmeye zorladıklarını, kanuni olmamasına rağmen işsizlik maaşının bağlanmasının mümkün olmayacağı yönünde uygulamaya gittiklerine şahit oluyoruz. Bu hususta İŞKUR yetkililerinden çözüm üretmesini, zaten işyerinden ayrılmış ve işyeri ile bir şekilde husumet yaşamış işçilerin, işverenden belge almak uğruna işverenin peşinde koşturulmamasını, mahkeme kararı niteliğindeki arabuluculuk anlaşma belgelerinin yeterli olduğu konusunda memurlara da bilgilendirme yapmalarını umuyoruz ve bekliyoruz. İşsiz kalmış bir insanın İŞKUR a dava açarak yıllara sonra işsizlik maaşını tazmin etmiş olması gerçekten o süreçte yaşanan hiçbir zorluğu telafi etmiyor. Saygılarımızla.
Avukat ALi Tümbaş
