Kıdem Tazminatına Esas alınacak Sürenin Belirlenmesi
Kıdem tazminatına hak kazanılması için iş sözleşmesinin en az 1 yıl sürmesi gerekmektedir. Bu bir yıllık süre iş sözleşmesinin başlangıcı ile bitimi arasındaki süreyi ifade etmektedir. 1 yıllık süre 1 takvim yılını ifade eder. Ayrıca tüm sürenin belirlenmesinde işçi izinli dahi olsa hizmet süresi esas alınır.
Kıdem tazminatına hak kazanılmasının ve miktarının tespitinde deneme süresi de nazara alınır. Hesaplama yapılırken sözleşme ister belirli süreli ister belirsiz süreli olsun ister tam süreli olsun ister kısmi süreli olsun bütün sürenin hesaba katılması gerekir.
Kişinin kıdem tazminatına esas alınacak hizmet süresinin hesaplanmasında, farklı işverenler nezdinde geçmiş olsa bile aynı işyerinde geçen hizmet süreleri beraber göz önünde tutulacaktır. Örneğin işçi A bankasında çalışırken banka özelleştirilerek yabancılara satıldı. A bankasında 5 yıl, yeni bankada 2 yıl çalıştı. Kıdem tazminatına esas alınacak hizmet süresi 7 yıldır.
Farklı işyerlerinde ama tek bir işveren nezdinde geçen hizmet süreleri de kıdem tazminatının hesaplanmasında beraber göz önünde bulundurulur. Örneğin A bankasının Mersin şubesinde çalışırken işçinin tayininin bir başka yere çıkması ihtimalinde, aynı işveren nezdinde çalışılan tüm süre beraber dikkate alınır.
Uygulamada çok sık karşılaşılan bir husus da şudur: işyeri devredildiğinde işçiler eski işverenle olan sözleşmelerine yönelik istifa ettirilir. Hatta geçmişe ilişkin bütün haklarını aldıkları, yeni işveren nezdinde kıdem sürelerinin yeniden başladığını beyan ettikleri kağıtlar alınır.
Mesela üniversitelerdeki ihale devirlerinde bu görülmektedir. Üniversitede görevlendirilen güvenlik görevlileri ihale devri olduğunda eski işverenden istifa ederler ve yeni işveren nezdinde yeni kıdem sürelerinin başladığını kabul ederek işe başlarlar
. Burada kişi işe devam ederken durduk yere istifa edip ertesi gün aynı işyerinde aynı işte çalışmaya devam ettiği bir durum söz konusu oluyor böylece. Yargıtay, böyle bir durum söz konusu olduğu zaman ihale suretiyle eski işverenden yeni işverene geçişi de işyeri devri olarak kabul etmektedir. Dolayısıyla İş Kanunu 6. madde uygulanıyor ve işyeri devirlerinde kıdem süresi etkilenmiyor.
İşyeri devredilmiş olsa bile farklı işverenler nezdinde ama aynı işyerinde geçen hizmet süreleri kıdem tazminatının hesaplanmasında beraber göz önünde bulundurulur. Aynı işverene ait farklı işyerlerinde geçen hizmet süreleri de kıdem tazminatının hesaplanmasında beraber göz önünde bulundurulur.
İşyerinde kişinin farklı zamanlarda geçmiş bulunan hizmet süreleri de söz konusu olabilir. İşçi işyerinde çalışmıştır sonra bir şekilde ayrılmıştır daha sonra gelip tekrar aynı işyerinde işe başlamıştır. Böyle bir durumda;
İşyerinde daha önce geçmiş bulunan ve kıdem tazminatı ödenerek tasfiye edilmiş olan hizmet süreleri, daha sonraki sürelerle birleştirilmez. Yani işçi ilk ayrıldığında kıdem tazminatı almışsa artık ikinci çalışmasında bu süre hesaba eklenmez.
İşyerinde daha önce farklı bir dönemde geçmiş bulunan hizmet süresi söz konusu ise ve bu süre için işçi, kıdem tazminatına hak kazanmış ve almamış ise, ikinci girdiğinde de kıdem tazminatına hak kazandığı takdirde, iki süre birleşir ve işçi son ücreti üzerinden kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin deneme süresi de dahil olmak üzere kural olarak tüm çalışma süresi kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınır. Ancak bazı süreler var ki Yargıtay kararları çerçevesinde kıdem süresinin hesabında nazara alınmamaktadır. Doğumdan sonraki 8 haftadan itibaren kadın işçinin çocuğuyla vakit geçirebilmesi için 6 aylık bir ücretsiz izin kullanma hakkı vardır. Yerleşik Yargıtay kararları uyarınca bu ve benzeri bütün ücretsiz izin süreleri, kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.
Grev ve lokavt zamanında iş sözleşmesi sona ermeyip devam ettiği kabul edilir ancak buna rağmen bu sürelerin kıdem tazminatı hesaplanırken esas alınacak sürelere etki etmeyeceği kabul edilmektedir.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Örnekleri
İşçinin brüt maaşı 5.000,00 TL,
işten ayrılış tarihi 12.12.2022,
işe giriş tarihi 12.12.2019,
Toplam yıllık ikramiye 3600 TL(Aylık 300 TL‘ye gelir)
Toplam yıllık yemek yardımı 3600 TL(Aylık 300 TL’ye gelir)
Toplam yıllık servis ücreti yardımı 4800 TL(Aylık 400 TL’ye denk gelir)
Hizmet süresi ile çarpılacak olan miktar 5.000+300+300+400=6000 TL
Bu örnekte işçinin toplam hizmet süresi 3 yıl, sonuç olarak ise 3yıl×6000=18.000 TL’dir.
İhbar Tazminatı Hesaplama Örnekleri
İşçinin brüt çıplak aylık ücreti 5.000 TL,
İşten ayrılış tarihi 12.12.2022
İşe giriş tarihi 10.12.2022
Toplam yıllık ikramiye 3600 TL (Aylık 300 TL’ye gelir)
Toplam yıllık yemek yardımı 3600 TL (Aylık 300 TL’ye gelir)
Toplam yıllık servis ücreti yardımı 4800 TL(Aylık 400 TL’ye denk gelir)
8 hafta ile çarpılacak olan miktar 5000+300+300+400=6000
Yani toplam ihbar tazminatı 2×6000=12000 TL ‘dir.
Kıdem Tazminatı Davası
Kıdem tazminatı bir işçilik alacağı olduğundan bu konuda yaşanan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş sözleşmesi sona eren ve kıdem tazminatı almaya hak kazanan işçinin tazminatı işveren tarafından ödenmemesi halinde dava şartı olan arabuluculuk faaliyeti sonrası iş mahkemelerinde dava açmak gerekmektedir. Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.
İşçilik alacağına ilişkin iş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.
Kıdem Tazminatı Davası Nasıl Açılır?
Kıdem tazminatı davası nasıl açılır sorusunu birçok işçiden alıyoruz. Kıdem tazminatına hak kazanan kişiler hak kaybı yaşamamak adına arabuluculuk ve dava süreçlerini alanında uzman bir iş hukuku avukatı ile yürütmelerini tavsiye ediyoruz. Aksi takdirde ciddi hak kayıplarının yaşanması muhtemeldir Kıdem tazminatının eksik ödenmesi dava gerektirecek durumlardandır. Bakiye kıdem tazminatı için de arabuluculuk ve dava süreçleri takip edilmelidir. Kıdem tazminatı arabulucu başvuru işlemi adliyeden yapılabileceği gibi avukat eliyle UYAP üzerinden de yapılabilir.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın
