Miras Bırakın Borçlarından Dolayı Mirasçıların Sorumluluğu Ne Şekildedir?
Miras bırakanın borçlarından dolayı mirasçıların müteselsil ve şahsi sorumlulukları vardır. Bu sorumluluk mirasın açılması anında başlar. Ancak alacaklının mirasçı aleyhine talepte bulunabilmesi kanunda mirasın reddi için tanınan süre içerisinde mirasçı tarafından mirasın reddedilmemesine bağlıdır.Müteselsil sorumluluk ilkesinin sonucu olarak her mirasçı miras bırakanın borcunun tamamından sorumludur. Alacaklı isterse mirasçıların hepsinden isterse içlerinden sadece birinden veya birkaçından alacağının tamamını talep ve tahsil edebilir. Şahsi sorumluluk esası gereği olarak da mirasçılar miras bırakanın borçlarından sadece tereke malları ile değil; kendi şahsi malvarlıkları ile de sorumludurlar.
Miras Bırakanın Borçlarından Mirasçıların Sorumluluğundan Kaynaklı Rücu Hakkı Nedir?
Miras bırakanın borçlarından mirasçılar müteselsil sorumlu olduğundan kendi hissesine düşmeyen borcu ödeyen mirasçının diğer mirasçılara rücu hakkı vardır. Rücu hakkı ile anlatılmak istenen kendi payına düşenden fazlasını ödeyen mirasçının bu fazlalığı diğer mirasçılardan talep etmesidir. Her mirasçıya yapılabilecek rücu oranı her mirasçının miras payına denk gelen miktardadır.
Mirasçıların Borçlardan Şahsi Sorumluluğu
Türk Medeni Kanunun 599. Maddesinin 2. Fıkrası uyarınca mirasçılar miras bırakanın borçlarından kişisel malvarlıkları ile sorumludur. Bu hüküm çerçevesinde terekede yeteri kadar mal bulunmaması halinde mirasçıların şahsi malvarlıkları ile borçtan sorumlu oldukları sonucu çıkartılmaktadır. Bu hüküm ile alacaklıların alacaklarını güvence altına almak amaçlanmışken mirasçıların ise tüm malvarlıkları ile sorumlu olmaları büyük risk içermektedir.
Mirasçıların Müteselsil Sorumluluğu
Türk Medeni Kanunun 641. Maddesinin 1. Fıkrasında mirasçıların tereke borçlarından müteselsilen sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır. Kanunun müteselsil sorumluluk düzenlemesinden dolayı alacaklılar mirasçılardan herhangi birinden alacağın tamamını talep etme hakkına sahiptirler. Örneğin üç mirasçısı olan bir miras bırakanın mirasının açılması halinde borçlarından dolayı alacaklı üç mirasçıdan herhangi birine alacağın tamamına ilişkin icra takibine girişebilir, dava açabilir, talepte bulunabilir. İşbu hüküm ile birlikte yukarıda bahsedilen şahsi sorumluluk birleştiğinde mirasçılar karşısında alacaklıların üstün bir koruma altına alındığı ve mirasçıların beklenmedik talepler ile karşılaşabileceği aşikardır.
Tüm borcu ödeyen mirasçı diğer mirasçılara başvurabilir mi?
Müteselsil sorumluluk gereği kendisine başvurulmasından sebep tereke borçlarını ödemiş olan mirasçı diğer mirasçılara rücu ederek ödediği bedelleri paylar oranında tahsil edebilir.
- Adli ve İdari Para Cezaları ile Vergi Cezalarının, “Cezaların Şahsiliği” İlkesi Kapsamında Değerlendirilmesi
Cezaların şahsiliği ilkesi, Türk Ceza Hukukunda ve modern ceza hukuklarında uygulama alanı bulmaktadır. Bu ilke gereği, suç teşkil eden fiillerin karşılığında yaptırım olarak uygulanan cezaların şahsiliği esastır. Yani suç teşkil eden eylemde bulunan kişiden başka bir kişinin bu eylemden sorumlu tutulması ve bu eylemden dolayı cezalandırılması mümkün değildir.
Cezaların şahsiliği ilkesi Anayasamızın 38. maddesinin 7. fıkrasında; “Ceza sorumluluğu şahsidir.” şeklinde düzenlenmiş ve böylece ilke, anayasal koruma altına alınmıştır. Yine 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.20/1’de; “Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.” denilerek “cezaların şahsiliği” ilkesinin ceza hukukunda da uygulanacağı düzenlenmektedir.
Cezaların şahsiliği ilkesinin ceza hukukunu ilgilendiren boyutunun yanı sıra, bir o kadar da miras hukukunu ilgilendiren bir boyutu bulunmaktadır. Zira, miras hukukunun temel kurallarından biri, miras bırakanın terekesinin kül halinde intikal etmesi kuralıdır. Bu kural gereği, miras bırakanın terekesindeki tüm alacaklar ve borçlar bütün olarak mirasçılarına geçer. Ancak az önce bahsedilen cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca miras bırakanın adli para cezalarının, idari para cezalarının ve vergi cezalarının mirasçılara intikal etmesi yasal olarak mümkün değildir.
- Adli Para Cezalarının Mirasçılara İntikali ve Mirasçıların Adli Para Cezasından Sorumluluğu
Türk Ceza Kanunu’nun yukarıda alıntılanan m.20/1 düzenlemesi kapsamında, adli para cezası kesilen kişinin ölümü halinde, bu ceza düşecek ve mirasçılarının bu cezayı ödeme yükümlülükleri oluşmayacaktır. - Vergi Cezalarının Mirasçılara İntikali ve Mirasçıların Vergi Cezasından Sorumluluğu
Bahsedildiği üzere, cezaların şahsiliği ilkesi, Vergi Usul Kanunu m.372’de; “Ölüm halinde vergi cezaları düşer.” şeklinde yer bulan ve vergi ceza hukukunda da uygulanan bir ilkedir. Söz konusu bu ilke gereği; vergi cezası kesilen kişinin ölümü halinde, vergi borçları terekeye dahil edilip mirasçılara geçerken vergi cezaları terekeye dahil edilmeyip düşecektir. Mirasçılar, yalnızca vergi borcunun aslından sorumlu olacaktır.
Ancak Sermaye Şirketleri (Anonim ve Limited) aleyhine düzenlenen vergi cezalarından ortak ve yöneticilerin şahsi olarak sorumlu olduğu durumlarda ilgili borçtan mirasçıların sorumlu olup olmayacağı tartışmalıdır. Zira burada vergi cezası şirkete ait olup cezaların şahsiliği ilkesi murisin sadece kendi vergi cezaları bakımından uygulanabilmektedir. Konuya ilişkin yerleşik yargı uygulaması mirasçıların, murisin yönetici veya ortağı şirketlerden dolayı sorumlu olduğu vergi cezalarının mirasçılara intikal etmeyeceği yönündedir.
- İdari Para Cezalarının Mirasçılara İntikali ve Mirasçıların İdari Para Cezasından Sorumluluğu
İdare hukuku mevzuatında, cezaların şahsiliği ilkesinin uygulaması veya idari para cezalarının ölüm halinde düşüp düşmeyeceği hususlarında açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak suç ve cezaların şahsiliği ilkesi Anayasamızda da düzenlenmiş, evrensel bir ilke olduğundan, idare hukukunda da uygulanması gerektiği tartışmasızdır. Bu doğrultuda, kişinin ölümü halinde, idari para cezalarının düşecek ve mirasçılarına intikal etmeyecektir.
