Aile konutu şerhinin işlenmesi talebinde bulunan kişi ile mülkiyet hakkına haiz kişinin mutlaka resmi şekilde evli bulunması gerekmektedir. Bu şerh ancak aile konutu niteliğine sahip, tapu kütüğünde kaydı bulunan taşınmazlar için konulabilir. Aile konutu şerhi, ancak bir taşınmaz üzerine konulabilecektir. Yani eşin birden fazla evin maliki bulunması halinde, yalnızca aile konutu niteliğindeki tek bir ev için bu şerh işlenebilecektir.
Şunu da belirtmekte fayda var ki; bu şerhin tapu kütüğüne işlenmesi kurucu değil açıklayıcı niteliktedir. Yani bu şerhi tapu kütüğüne işletmeseniz bile doğacak olan uyuşmazlıklarda aile konutuna ilişkin düzenlemeler, ispat koşuluyla kendisine uygulama alanı bulacaktır. Fakat bu hususun tapu kütüğüne şerh edilmesinde büyük fayda vardır. Zira doğabilecek uyuşmazlıklarda 3. kişilerin bu şerhi görmemeleri sebebiyle iyi niyeti korunabilecektir. Bu sebeple hak kaybına uğrayabilirsiniz.
Aile konutu şerhi çift taraflı bir etki yaratmaktadır. Öncelikle bu şerh ile birlikte mülkiyet hakkı kendisinde olan eşin tasarruf yetkisi sınırlandırılmaktadır. Bu eş, aile konutu üzerinde, diğer eşin rızasını almaksızın dilediği gibi tasarrufta bulunamayacaktır. Öte yandan şerhin kütüğe işlenmiş olması halinde 3. kişiler ve memur bu durumun farkında olacaklardır. Bu da tasarruf işlemi sırasında eşin rızası yoksa önem arz edecektir. Diğer eşin rızası olmaksızın taşınmaz üzerinde tasarrufta bulunmaya çalışan malik eşin talebi, tapu memuru tarafından reddedilmelidir. Yine aynı şekilde şerh bulunmasına rağmen işleme devam eden 3. kişinin iyi niyeti kati surette korunmayacaktır.
Aile Konutu Nedir?
Aile konutu şerhinin işlenebilmesi için, talep konusu taşınmazın aile konutu niteliğine haiz olması gerekmektedir.
Peki nedir bu aile konutu?
Aile konutu kavramına ilişkin TMK bir tanım ortaya koymamıştır. Bu kavrama birçok kanunda atıf yapılmış olması ve buna ilişkin hiçbir kanunda tanımlama bulunmamasının da elbette bir nedeni vardır. Türk Hukuku, aile kurumuna büyük önem atfetmektedir. Bu sebeple bu konuya ilişkin kısıtlayıcı tanımlamalardan olabildiğince kaçınılmaktadır. Bu konudaki boşluğun doldurulması, uygulama ve doktrine bırakılmıştır.
Yargıtay’ın ortaya koymuş olduğu tanıma göre; aile konutu, eşlerin birlikte yaşamlarını sürdürmeleri amacıyla ayrılan ve aynı konutta iki tarafın da yaşama hakkını güvenceye alan hukuksal kurumdur. Öğretide ise birçok farklı tanımlama yapılmıştır. Bu tanımlamaların ortak özellikleri şu şekildedir:
- Eşler arasında yasal bir evlilik birliği kurulmuş olmalı.
- Eşler tarafından seçilen konut, hukuka uygun şekilde kullanılıyor olmalı.
- Konut, eşler tarafından hayatın merkezi haline getirilmiş olmalı ve normal koşullarda onları dış tehlikelerden korumaya elverişli olmalıdır.
Ailenin burada yaşaması hukuka uygun bir sebebe dayanmalıdır. Konut hukuk dışı işler için kullanılmamalıdır.
Şu hususu da belirtmekte fayda var ki; aile konutu şerhi, sadece eşin konut üzerinde mülkiyet hakkı bulunması durumunda gündeme gelecektir. Diğer ayni haklar bu kapsama dahil edilmemiş, yalnızca mülkiyet hakkının varlığı bu bağlamda kabul görmüştür. Yani intifa hakkı, üst hakkı vb. hakların dahil olduğu sınırlı ayni haklar bu kapsama girmemektedir. Bunun yanında aile konutu, etkisini boşanmada mal paylaşımı konusunda da büyük ölçüde göstermektedir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Aile Konutu, eşlerin yaşamlarını sürdürmek üzere oturmak niyetiyle birlikte seçtikleri, herkesçe bilinen, belirlenebilen, barınma ihtiyacını karşılayan, aileyi bir arada ve birlikte tutan, ekonomik değerle birlikte manevi değeri de bulunan, dolayısıyla aile konutu niteliği taşıyan bir gayrimenkuldür.
Bu gayrimenkul üzerinde aile konutu şerhi koydurmak için eşlerden birisinin gayrimenkulün aile konutu olduğu gösteren bir belge (muhtardan ya da apartman yönetiminden temin edilebilir) ve evlilik cüzdanı ile Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne başvurması gerekli ve yeterlidir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur
Aile Konutu Şerhi Koydurmak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Aile konutu şerhi koydurmak için gerekli belgeler şunlardır:
- Şerh talebini içeren dilekçe
- Evlilik cüzdanı
- Vukuatlı nüfus kayıt örneği
- Başvuran tarafa ait T.C. kimlik numarasının bulunduğu nüfus cüzdanı
- Söz konusu meskenin aile konutu olduğunu gösteren muhtarlıktan alınacak belge
Aile Konutunun Niteliği
Aile Konutu, evli eşlerin hayatlarını devam ettirmek üzere oturmak maksadıyla beraber tercih ettikleri, herkes tarafından bilinen, belirlenebilen, barınma ihtiyacını karşılayan, çekirdek aileyi bir arada ve birlikte tutan, ekonomik değerle birlikte manevi değeri de olan taşınmazdır. Bir taşınmazın aile konutu vasfını taşıyor olması için evlilik birliğinin devamı ve eşlerin o taşınmazda sürekli oturma iradesinin varlığı gereklidir. Buradan hareketle evli olmayan partnerlerin birlikte yaşadığı ya da yazlık niteliği taşıyan konutlar aile konutu sayılamayacaktır.
Özetle aile konutunun niteliklerini sıralamak gerekirse:
- Eşlerin tüm yaşam faaliyetlerinin gerçekleştiği ,
- Acı, tatlı günlerinin yaşandığı,
- Yaşamsal faaliyetlerinin yoğunlaştığı,
- Müşterek yaşamlarına tahsis edilen,
- Tek bir gayrimenkulde iki tarafın da yaşam hakkını güvence altına alan,
- Fiilen kullanılan,
- Ailenin barınmasına tahsis edilmiş
olması gerekmektedir.
Aile Konutu Şerhinin Etkisi Nedir?
Şerh konulması ile eşlerden biri diğer eşin rızası olmaksızın aile konutunu satamaz. Ayrıca üzerinde kısıtlayıcı hak tesis edemez, eğer konut kira ise kira sözleşmesini feshedemez.
Aile Konutu Şerhi Hangi Koşullarda Kalkar?
Aile konutu şerhi farklı şekillerde kalkabilir. Buna göre,
- Şerh malik olmayan eşin talebi üzerine konulmuşsa ancak eşin rızası ile kalkabilir.
- Şerh, eşlerden birinin vefatı sonrası diğer eşin talebiyle,
- Yeni bir aile konutu edinildiğinin ve şerhi o taşınmaz bakımından işlendiğinin ortaya konulması üzerine malik eşin talebi üzerine,
- Aile konutu şerhinin terkinine ilişkin mahkeme kararının kaldırılmasına ilişkin mahkeme kararının ibrazı ile kaldırılır.
Dikkat çekilmelidir ki, boşanmaya yahut evliliğin iptaline ilişkin mahkeme kararının ibrazı aile konutu şerhinin kaldırılması için tek başına yeterli değildir. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 2013/4297 Esas, 2015/1187 Karar, 06.04.2015 Tarihli kararına göre aile konutu şerhi bu konuda alınmış bir yargı kararının bulunması halinde kaldırılabilir. Bu açıdan sadece boşanma kararının ibrazı ile aile konutu şerhinin kaldırılması talebi reddedilecektir.
Bu konu hakkındaki benzer makalelerimiz için tıklayın
